Guldenroede komt van nature in Europa voor en groeit zeer goed in droge bossen, op rotsen, hellingen, graslanden en langs bermen van wegen. In vele tuinen plant men guldenroede graag aan omdat de plant tot in de late herfst in bloei staat en veel bijen en vlinders trekt. De soort die men in de tuinen als sierplant aantreft, is niet tot Solidago virgaurea, maar Solidago canadensis een variant die zoals de naam al aangeeft uit Canada afkomstig is. De geslachtsnaam Solidago is afgeleid uit het Latijnse woord “solidare”, hetgeen “heel maken” of “samenvoegen” betekent. Deze geslachtsnaam verwijst naar de helende eigenschappen van de plant. Vroeger gebruikte men guldenroede als wondgeneesmiddel en als middel tegen allerlei nieraandoeningen. De toevoeging “virga” betekent “dunne, groene tak” en “aurea” (goud) verwijst naar de prachtige goudachtige pluimen.
Volksgeneeskunde
Er zijn aanwijzingen dat guldenroede al sinds de Middeleeuwen als geneeskrachtige plant bekend is. De plant werd gebruikt bij nier- en blaasaandoeningen en ter verbetering van de prostaatfunctie. Vanwege zijn diuretische werking was de plant populair bij reuma, jicht en oedemen. Voor uitwendige toepassing maakte men kompressen, zalven of badpreparaten bestemd voor de behandeling van eczeem, slecht helende wonden en zweren aan het onderbeen. Ook adviseerden geneesheren de plant bij bronchitis, (kink)hoest en astma.
Werkzame bestanddelen
Flavonoïden (>1.5%) als astralagine, hyperoside, isoquercitrine, nicotiflorine, quercitrine en rutine; saponinen (1-2%), etherische oliën (0.2-0.7%), catechollooistoffen (10-15%), koffiezuur en chlorogeenzuur
Werkingsmechanisme
De monografie van Solidago virgaurea van de ESCOP beschrijft dat toepassing van extracten geïndiceerd zijn ter uit- en doorspoeling van de urinewegen en de ter stimulatie van de eliminatie van toxinen, in het bijzonder bij aandoeningen welke gekenmerkt worden door ontstekingen en steenvorming. Daarnaast beveelt de ESCOP extracten aan als adjuvans bij de behandeling van bacteriële ontstekingen aan de urinewegen.
Door wetenschappelijk onderzoek te verrichten weten deskundigen dat gestandaardiseerde plantenextracten de diurese bevorderen. In zowel dier- als humane studies pasten onderzoekers extracten toe bereid uit luchtgedroogde, bovengrondse plantendelen die men tijdens de bloeiperiode verzamelt en standaardiseert op minimaal 0.3% flavonoïden.
In een dubbelblind placebo gecontroleerd onderzoek waar gezonde vrijwilligers aan deelnamen bleek de diurese bij de groep die een alcohol extract van guldenroede kreeg toegediend, aanzienlijk toe te nemen. Men constateerde een verhoging van de geproduceerde urine van 27%. In een open studie namen 53 patiënten aan deel die leden aan ontstekingen van de urinewegen. Zij werden behandeld met een gestandaardiseerd plantenextract. Bij 76% van de patiënten verdwenen alle symptomen na de behandeling met het extract.
Dierstudies bewezen dat de leiocarposiden (een saponine-derivaat) vermoedelijk zowel ontstekingsremmend als pijnstillend werken. De flavonoïden verminderen vooral de permeabiliteit van de bloedvaten en vermeerderen de vaatweerstand (Van Hellemont). Sommige auteurs stellen dat guldenroede ook spasmolytische, bloeddrukverlagende en sedatieve eigenschappen bezit.
Contra-indicaties
Bij gebruik van plantenextracten dient men veel te drinken! Het extract is gecontra-indiceerd bij verminderd functioneren van nieren of hart. Gebruik tijdens de zwangerschap of lactatieperiode wordt ontraden (niet onderzocht).
Bijwerkingen
Hoewel de literatuur geen bijwerkingen vermeldt, kan het hoge looistofgehalte van de guldenroede soms de slijmvliezen irriteren of obstipatie veroorzaken. Niet altijd werken hoge doseringen het beste! Te hoge doseringen kunnen “bijtend” werken op de slijmvliezen of zelfs de lever beschadigen.
