Een mycotoxine is een gif (toxine), wat geproduceerd wordt door een organisme van de schimmelfamilie. Denk hierbij aan paddenstoelen, gisten en draadvormige schimmels. Volgens het productschap diervoeder zijn paarden en varkens de meest gevoelige gedomesticeerde diersoorten voor deze mycotoxinen. Paarden kunnen dit slechts gedeeltelijk bestrijden in het lichaam. Verschillende factoren zoals een hoge concentratie gifstoffen, maar ook stress, dracht, weerstandproblemen en een verstoorde darmflora kunnen ervoor zorgen dat de paarden gevoeliger worden en in dat geval kunnen de mycotoxinen een schadelijke invloed hebben.
Uit onderzoek van Duitse paardenvoeders bleek dat tientallen merken mycotoxinen bevatten.
Het is niet zo dat alle producten gevormd door schimmels tot de mycotoxinen behoren. Er wordt gesproken van antibioticum als het schimmelproduct vooral toxisch is voor bacteriën, zoals penicilline. Andere die toxisch zijn voor planten worden fytotoxinen genoemd.
Het vermenigvuldigen van schimmels vindt plaats bij de juiste luchtvochtigheid en temperatuur, hierdoor stijgt het aantal mycotoxines. De meeste schimmels gebruiken zuurstof en noemen we dus aeroob. Ze komen bijna overal voor in zeer kleine hoeveelheden vanwege hun sporen.
Niet optimale omstandigheden tijdens de oogst en opslag van granen, wat gebruikt wordt voor het krachtvoer van paarden, kunnen leiden tot schimmel en mycotoxinenvorming. Denk hierbij aan bijvoorbeeld onvoldoende gedroogde granen en opslag op plekken met een hoge luchtvochtigheid. Ook natte plekken in bijvoorbeeld silo’s zijn vaak funest.
Een goede oogstmethode is van groot belang om beschadiging van het product te voorkomen. Beschadiging van graankorrels zorgt er bijvoorbeeld voor dat zetmeel beschikbaar komt voor infectie en groei van schimmels en daarmee dus de mogelijke productie van mycotoxinen.Verder kunnen het tijdstip van de oogst, het soort gewas, bemesting en andere omgevingsfactoren invloed hebben op het ontstaan en de groei van schimmels en mycotoxinen.
Er zijn honderden soorten mycotoxinen. Van de meeste is niet precies bekend wat de werking is. Dat ze over het algemeen zeer giftig zijn is wel bekend. Mycotoxinen zijn zeer resistent in de spijsvertering. Verhitten en bevriezen hebben ook geen invloed op het mycotoxine-gehalte.
Enkele schadelijke effecten zijn een verminderde weerstand, lever- en nierschade, zenuw- en ademhalingsklachten en zelfs mogelijk kankerverwekkend. Bij acute vergiftiging lijken de verschijnselen op een bacteriële (maag/darm) infectie. In chronische gevallen kan er groeivertraging, verminderde voedselopname, verminderde weerstand, leverklachten, vruchtbaarheidsproblemen etc. gezien worden.
Het is dus belangrijk om preventieve maatregelen te nemen zoals:
- Te zorgen voor de juiste kwaliteit ruwvoer, aangezien dat dit mogelijk veel schimmels/mycotoxines aanvoert in het rantsoen. Het kan belangrijk zijn om een ruwvoer analyse te laten doen voor zowel het hooi/kuil als het stro.
- Kuilvoer binnen enkele dagen opvoeren. Bij kuilvoer is er sneller schimmelvorming onder invloed van licht, vocht en zuurstof.
- Gebroken granen en natte/vochtige silo’s/voertonnen stimuleren de schimmelgroei en dus mycotoxine productie. Daarom is het belangrijk om jaarlijks de silo te laten reinigen en granen pas te pletten op moment van voeren.
Schimmelvorming kan ook plaatsvinden op het gras. Een aantal tips:
- Darmflora optimaliseren (o.a. geschikt en voldoende ruwvoer, opletten met snelle suikers, een kwalitatief goede probiotica geven).
- Zorgen voor een hoge weerstand, bijvoorbeeld met een ondersteunend supplement.
- Verminderen van stress (o.a. juiste huisvesting, voeding, sociaal contact, training etc.).
- Verspreiden van schimmels minimaliseren door goede hygiëne en het bestrijden van ongedierte/insecten.
Preventief en als behandeling kan er gekozen worden voor een supplement, wat het afweersysteem ondersteunt en de weerstand tegen ongunstige schimmels en bacteriën verhoogt.
